ساز باسون | ساز بادی چوبی قمیشی دوزبانه

در میان سازهای چوبی، تنوع بی شماری دیده می‌شود. برای مثال، همین ساز باسون که تعداد کمتری از نوازندگان و خوانندگان آن را شنیده اند! درباره ساز باسون چه فکری دارید؟! آیا صدای این ساز همانند سایر سازهای چوبی، زیر است؟! چه مزیتی را می‌توان در ساز باسون لمس کرد که در سایر سازهای موسیقی نمی‌توان پیدا کرد. البته ناگفته نماند که ساز باسون را در سایر فرهنگ‌های خارج از کشور، با نام ساز فاگوت هم می‌شناسند. این ساز را می‌توان به صورت تکنواز هم نواخت. یک نمونه از نواختن این ساز، همان قسمتی از تکنوازی فاگوت از قطعه شهرزاد اثر کرساکف است که صدای دلنشین و پذیرایی دارد.

ساز باسون یا ساز فاگوت

نام دیگر ساز باسون در فرهنگ آلمانی، ساز فاگوت است. ساز فاگوت در زیرمجموعه سازهای بادی چوبی قرار دارد. به طور معمول، این ساز بادی چوبی در ایران طرفداران کمتری دارد. اما با این حال، بسیار از نوازندگان کنسرت‌ها به طور تکنوازی از این ساز استفاده می‌کنند.

از جنبه ظاهری، شبیه‌ترین ساز موسیقی را که می‌توان شبیه به ساز باسون دانست، ساز کلارینت است. ساز کلارینت هم مانند ساز باسون، ساختار کشیده‌ای دارد. ساختار ساز باسون یا ساز فاگوت به گونه‌ای است که انتهای آن، دارای حلقه مسطح می‌باشد. این حلقه مسطح همان بخشی از ساز است که نقش مهمی در تولید صدای باس دارد. همانطور که در مقاله انواع گونه‌های صدا خواندیم، این نوع گونه صدا خاص صدای مردان است.

از لحاظ گستره صوتی هم می‌توان صدای ساز باسون را همانند صدای ساز ویولن‌سل دانست. چون سازهای باس نخستین که از خانواده ویولن بودند، سه سیم داشتند و در گذر زمان، سیم چهارم هم به اجزای تشکیل دهنده آن‌ها اضافه شد.

نت نویسی با ساز باسون

ساز باسون را می‌توان جزو ساده‌ترین سازهای موسیقی دانست. به طوری که کودکان هم می‌توانند از آن استفاده کنند. چون به طور کلی، از سه کلید برای نت نوسی با ساز باسون استفاده می‌شود. کلید فا، کلید دو و کلید سل از جمله همان سه کلیدی هستند که با آن‌ها می‌توان ساز باسون را نت نویسی کرد.

بررسی ساختار ساز باسون

ساختار ساز باسون چندان پیچیده نیست. یکی از تفاوت‌های بزرگی که برای ساز باسون می‌توان مطرح کرد، ارتفاع زیاد آن نسبت به سایر سازهای موسیقی است. ساز باسون دارای لوله درازی است که ارتفاع مخروطی شکل هم دارد. در بخش‌های متعدد ساز باسون، زبانه‌هایی را لمس می‌کنید که این زبانه‌ها با لوله‌های باریکی به لوله دراز اصلی اتصال دارند. به همین خاطر است که نوازنده با ساز باسون می‌تواند اصوات قوی و ضعیف را ایجاد کند. شاید بتواند گفت که یکی از دلایل پرکاربرد بودن ساز باسون در میان نوازنده‌های مطرح غیر ایرانی، وجود همین لوله‌های باریک متصل شده به لوله دراز اصلی است.

در حین نواختن ساز باسون چندان اذیت نخواهید شد. چون نزدیک به دو پنجم از ساز باسون را به راحتی می‌توانید در دست خود بگیرید، بدون آن که نیاز باشد تا دست دیگر خودتان را درگیر نگهداری این ساز کنید. بقیه بخش‌های ساز باسون را می‌توانید با دست دیگر خود طوری بگیرید که عقب لوله باسون را در کنار خودتان قرار بدهید.